Klootviool?
De politicus als klootviool. Het is zoiets als het brommerige commentaar van oude mannetjes op een bankje in zielloos winkelcentrum Cityplaza waar het gemakzuchtig uiten van clichés het denken geheel heeft vervangen.
Onlangs werd Henk Kamp, ook al is hij inmiddels al geruime tijd politicus in ruste, bij de Avondshow de 'klootviool van de week'. Kamp vertelde bij de onderzoekscommissie Fraudebeleid hoe hij als minister van Sociale Zaken, flink van leer trok om fraude de kop in te drukken. Fraudeurs immers overtreden de regels, krijgen onterecht gemeenschapsgeld en hierdoor wordt ook de animo om belasting te betalen alleen maar lager. En dat gaat uiteindelijk ten koste van mensen die werkelijk aangewezen zijn op een uitkering. So far so good.
Hij voelt het aan zijn kloten
Zijn ambtenaren houden hem voor dat 95% geen fraude pleegt en dat het dus de kunst is om maatregelen te nemen tegen de frauderende vijf procent. En voegen zij er aan toe, Kamps idee om strenger te straffen klinkt wellicht logisch en zelfs sympathiek maar blijkt in de praktijk niet te werken. Dat is nog zacht uitgedrukt, veelal wordt het omgekeerde bereikt wanneer mensen na een administratief misverstand financieel de vernieling worden geholpen door torenhoge schulden als gevolg van opgelegde boetes.
Kamp verklaarde doodleuk voor de onderzoekscommissie dat hij geen boodschap had aan de expertise van zijn medewerkers, hij wist gewoon dat er veel meer gefraudeerd werd en dat strenger straffen de oplossing zou zijn. Hoe hij aan die kennis kwam? Gewoon, hij, Henk Kamp, weet wat er leeft in het land, hij voelt het (dixit Arjen Lubach) aan zijn kloten.
Het Groot Nederlands Vloekboek schetst de achtergrond van het schimpwoord: ‘Vanaf de dertiende eeuw vinden we in het Nederlands cloten in de betekenis van ballen. Die balbetekenis zien we ook nog in de sport ‘klootschieten’. Vanaf ‘ronde bal’ is de stap naar de kleinoodjes die tussen benen bungelen natuurlijk vlot gemaakt. En klootviool? Dat schijnt zijn oorsprong te vinden bij de marine. Daar waren allerlei klootdingen zoals kloothommel, klotenklapper en klotenbijter.’
Karakterfout?
En zo werd hij, opnieuw, de klootviool van de week. De bijbehorende suggestie is dat zijn gedrag het gevolg is van een ernstige karakterfout. Ik sluit dat niet uit maar de kernvraag is of Kamp als rechtgeaarde VVD’er niet deed wat-ie moest doen; in de ogen van zijn club.
Zijn partij ziet zichzelf als onderneming die macht produceert. Om voldoende macht te maken moet zij zich als volkspartij presenteren; het is niet voldoende om klassieke liberalen, ondernemers en well-to-do in Wassenaar en Rozendaal aan te spreken, de prioriteit is een flink marktaandeel kiezers uit het rechtse spectrum bij de VVD te houden en te voorkomen dat stemmers wegvluchten naar andere partijen. In deze groep leeft er een permanente ophef over het stijgen van de heilige drie-eenheid: misbruik van voorzieningen, toestroom van vluchtelingen en accijnzen op benzine; de heisa daarover wordt met graagte uitvergroot door sommige media.
In dat klimaat kunnen politici scoren door zich gevoelig te tonen voor ‘wat er leeft in het land’ en gooien olie op het vuur met ‘waarheden’ dat het aantal fraudeurs wel het dubbele moet zijn.
Ongekend onrecht
Kamp zette dus door. Zijn partij moest de wind uit de zeilen nemen van concurrent PVV, vooral bij het fraudebeleid. En Kamp was als lid van het gestaalde VVD-kader niet te beroerd om het kneiterharde beleid uit te voeren als minister van Sociale Zaken in Rutte-I (het kabinet dat gedoogsteun kreeg van de PVV en regeerde op basis van een akkoord waarbij "rechts Nederland de vingers kon aflikken").
Burgers komen met de brokken te zitten. Zoals de docent die zijn baan kwijtraakte, een uitkering kreeg en daarna een nieuwe kleine aanstelling vond. Dat gaf hij netjes door via de website van het UWV maar er ging iets mis; het UWV constateerde dat de man 14.500 euro te veel aan uitkering dat had gekregen. Dat moest hij terugbetalen. Het werd verhoogd met een boete, volgens de nieuwe regels van de fraudewet: 14.500 euro! Op deze manier raakten veel burgers in de knel, werden rechters overbelast en kregen gemeenten steeds meer aanvragen voor financiële hulp.
Het streven naar macht door in te spelen op onderbuikgevoelens, alleen maar rekening te houden met beeldvorming en feiten daaraan ondergeschikt te maken, bracht de VVD veel succes. En voor sommige burgers ongekend onrecht.
###