Een dag uit het leven van Tadek

Het lijkt het begin van een pastorale dag, ergens in Midden-Europa: 'De schaduw van de kastanjebomen is groen en zacht. Ze wiegt zachtjes over de nog vochtige, want net gedolven aarde, en torent boven ons uit als een zeegroene, naar ochtenddauw geurende koepel. De bomen vormen een hoge haag langs de weg, hun toppen gaan op in de kleuren van de hemel. Er komt een bedwelmende moerasgeur van de vijvers. Het gras, groen als pluche, glinstert nog van de dauw, maar de aarde ligt al te dampen in de zon. Het gaat heet worden.'

Het zal opnieuw een dag vol verschrikkingen zijn in Harmenze, een satellietkamp van Auschwitz. Opnieuw een dag waarop je alleen kunt overleven als je in staat bent te 'organiseren', de ongeschreven kampregels navolgt, en het 'Auschwitz' beheerst.

Het is het begin van een verhaal van Tadeusz Borowski, geboren in 1922 in het huidige Oekraïne, tien jaar later verhuist het gezin naar Polen. In 1942 wordt hij gearresteerd en naar Auschwitz gedeporteerd. Kort na zijn bevrijding schrijft Borowksi in een vluchtelingenkamp in een koortsachtig tempo verhalen. Hij beschrijft het dagelijks leven in het kamp en het grote lijden dat zich voor de ogen van Tadek, zijn alter ego, voltrekt.

In het verhaal De mensen die gingen, gaan kampgevangenen in het zicht van het laadplatform een potje voetbal spelen. Tijdens het voetballen komt er een trein aan, uit de goederenwagons stappen mensen, maar het voetbalspel gaat verder.

Er volgt een Borowskiaanse observatie: 'Ik kwam terug met de bal en maakte er weer een hoekschop van. Tussen de eerste en de tweede corner waren achter mijn rug drieduizend man vergast.'

###